Poznaj rodzaje herbat i ich właściwości
Herbata – jeden z najchętniej pitych napojów. Zawdzięcza swój smak, i inne walory sposobowi uprawy, warunkom klimatycznym i procesowi produkcji. Można wyróżnić trzy odmiany – z Chin, Kambodży i Assamu – oraz kilka rodzajów. Sprawdź, czym różni się czarna herbata od zielonej, białej, czerwonej czy niebieskiej!
Herbata to prawdziwy fenomen: jest drugim – zaraz po wodzie – najpopularniejszym napojem na świecie! Napar parzy się ze specjalnie przygotowanych liści kamelii chińskiej (Camelia sinensis)[1] uprawianej głównie w południowej i południowo-wschodniej części Azji. Panuje tam ciepły, monsunowy klimat z dużym nasłonecznieniem i regularnymi opadami. Uprawy znajdują się zwykle na wysokości ok. 2400 m.n.p.m.
Nie tylko warunki, w jakich rośnie herbata, wpływają na finalny smak tworzonego z jej liści naparu. Szczególnie ważny jest sposób zbierania (termin, technika, wiek rośliny, wiek wykorzystywanych liści i pąków) oraz późniejszej obróbki, która może obejmować kilka etapów, m.in. więdnięcie, parzenie lub fermentację (całkowitą lub częściową), suszenie.
Za najlepszą uznaje się herbatę z liści z pierwszego zbioru w roku (firs flush)[2].
Wyróżniamy poszczególne rodzaje:
To nie wszystko! W ich obrębie wyszczególniamy jeszcze wiele typów tego popularnego napoju o szczególnych właściwościach smakowych.
Badania wykazały, że herbata zawiera związki cenne dla zdrowia człowieka. Należą do nich m.in.: przeciwutleniające i przeciwbakteryjne polifenole, których najwięcej znajduje się w herbatach zielonych i białych. Ponadto jest źródłem katechin (pełnią funkcję przeciwutleniaczy), taniny, teaninę, jony fluorkowe, teobrominę, teofilinę, witaminy A, B1, B2, C, E, K. Napar zawiera również kofeinę[3].
[1] https://wydawnictwo.pttz.org/wp-content/uploads/pelne_zeszyty/full_2008156.pdf#page=105
[2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Herbata
[3] Tamże.
Herbata czarna to liście, łodyżki i pączki z gatunku Camelia sinensis. Tradycyjny proces produkcji zakłada: więdnięcie, zwijanie, fermentację i suszenie. Charakteryzuje się mocnym smakiem i czerwonobrązową barwą naparu. Zawiera ok. 20 mg kofeiny oraz silne przeciwutleniacze – teaflawiny[1]. Najpopularniejsze gatunki czarnej herbaty to: earl grey (z dodatkiem bergamotki), assam, ceylon, Yunnan, darjeeling.
Sposób parzenia: 3-5 minut w temperaturze 100°C.
[1] Opisy herbaty na podstawie powyższych oraz: https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/1234/1213
Zielona herbata nie jest poddawana fermentacji, ale parowaniu i prażeniu liści. Dzięki temu susz zachowuje oliwkowozielony kolor, a napar kolor słomkowy o lekko cierpkim smaku.
Herbata zielona zawiera katechiny i inne związki fenolowe o właściwościach antyoksydacyjnych oraz witaminy C, B, E, K, potas, fluor i glin. Ma ok. 20-35 mg kofeiny. Może wykazywać właściwości uspokajające i niwelować uczucie stresu za sprawą zawartości L-teaniny[1]. Wyróżnić można gatunki tj. m.in.: sencha, matcha (ze sproszkowanych liści), gunpowder.
Sposób parzenia: do 3 minut w temperaturze 60-80°C.
[1] Tamże.
Biała herbata produkowana jest z wiosennych pąków i pierwszych liści, które są poddawane minimalnej obróbce: parowane i suszone na słońcu. Dzięki temu dochodzi do niewielkiego utleniania i zachowania szczególnych właściwości. Susz ma lekko srebrne zabarwienie.
Napar jest słomkowy i delikatny ze względu na mniejszą zawartość garbników, ale jednocześnie orzeźwiający. Ma również działanie pobudzające (zawiera nawet 2 razy więcej kofeiny niż herbata zielona i 4 razy więcej niż czarna). Wykazuje wysokie właściwości antyoksydacyjne. Popularne odmiany to: Bai Mudan, Baihao Yinzhen, Shoumei.
Sposób parzenia: odpowiednia temperatura to 85°C. Delikatny napar uzyskuje się po 7-9 minutach, mocniejszy po 20 minutach. Można parzyć kilkukrotnie.
Jeden z najbardziej aromatycznych rodzajów herbaty o charakterystycznym smaku i zapachu. Liście poddawane są tylko lekkiej fermentacji, dzięki czemu uzyskują czerwonawe zabarwienie. Najbardziej znana jest herbata Pu-erh o wydłużonej fermentacji.
Wykazuje właściwości odchudzające przez pozytywny wpływ na trawienie, ale także obniżające cholesterol, wzmacniające.
Sposób parzenia: ok. 3 minut w temperaturze 90-100°C. Można parzyć wielokrotnie.
Herbata żółta (cesarska) to specjał władców. Proces produkcji polega na podgrzaniu najmłodszych pędów, studzeniu, suszeniu i podgrzaniu przez 2-3 dni. Susz jest ciemnozielony, a napar lekko żółty, delikatnie cierpli i słodki. Ma pozytywny wpływ na układ krążenia.
Sposób parzenia: 1-3 minuty w temperaturze 80°C. Może być parzona wielokrotnie.
Półfermentowana herbata niebieska z Chin i Tajwanu. Ma charakterystyczne liście o ciemnych brzegach i zielonym wnętrzu. Zawdzięcza to wieloetapowemu, tradycyjnemu procesowi produkcji (np. podpiekaniu i podrzucaniu). Można ją parzyć kilkukrotnie. Napar jest jasnozielony. Zawiera mniej kofeiny niż inne gatunki herbaty, ale podobny zestaw polifenoli działających antyoksydacyjnie (zawartość niższa niż w herbacie zielonej, ale wyższa nić w czarnej).
Sposób parzenia: 3-4 minuty w temperaturze 90°C. Można parzyć do 4 razy.
Warto wiedzieć, że smak i właściwości herbaty zależą też od czasu i sposobu parzenia i wody. Najlepiej wybrać tę filtrowaną (np. przy pomocy filtrów i dzbanków filtrujących BRITA), która pozwoli na cieszenie się pełnią walorów naparu.
Analizy naukowe wykazały także, że wpływ na zawartość związków ma czas parzenia. Dlatego przestrzegajmy instrukcji zawartej na opakowaniu konkretnego gatunku herbaty i stosujmy się do ogólnych zasad. Najlepiej wybierzmy wysokiej jakości herbatę w liściach, które zachowają odpowiednią formę (np. nie będą zbyt drobne, połamane) oraz będą mogły przekazać wszystkie cenne właściwości oraz pełnię smaki i aromatu.
