Topniejące lodowce, smog, dzikie wysypiska śmieci i zanieczyszczone źródła wody stały się w ostatnich dziesięcioleciach powszechne. Zmiany klimatyczne odczuwamy na własnej skórze. Począwszy od lat 60. ubiegłego wieku, każda kolejna dekada była cieplejsza od poprzedniej. Susze, huragany, powodzie, osuwiska mogą nie tylko zmniejszyć nasz komfort życia, lecz także w znaczący sposób wpłynąć na dostępność pożywienia i wody pitnej. Dostosowywanie się do zmian klimatycznych wymaga też dużych nakładów finansowych^[1].

Jakie mogą być konsekwencje postępujących zmian klimatycznych?

• zalanie niżej położonych terenów, np. Bangladeszu^[2];
• zaburzenia produkcji żywności;
• wyższy współczynnik zgonów w wyniku kataklizmów;
• wyższa liczba zgonów związana z upałami^[3];
• brak dostępu do wody pitnej dla coraz większej liczby ludzi;
• przymusowa migracja ludności;
• epidemie;
• zwiększenie poziomu ubóstwa w najbiedniejszych częściach świata;
• pogorszenie warunków higienicznych;
• przerwy w dostawach prądu^[4].

---

^[1] Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki : obserwacje i projekcje (infona.pl)

^[2] Microsoft PowerPoint - KundzewiczPANZgromOg_bis.ppt

^[3] Najnowszy raport IPCC – zmiany klimatu mają katastrofalne konsekwencje nie tylko dla planety, ale również dla życia i zdrowia ludzi - National Geographic (national-geographic.pl)

^[4] Nowy raport ONZ: na ociepleniu stracą najbiedniejsi. Grozi nam „klimatyczny apartheid” - National Geographic (national-geographic.pl)

Jak dbać o przyrodę każdego dnia?

Zanieczyszczenie powietrza, wód i gleby jest faktem. W dużej mierze odpowiedzialny jest za to sektor przemysłowy. Niezrównoważone praktyki rolne, nadmierna eksploatacja złóż naturalnych, chemikalia, które pozostają po produkcji wielu przedmiotów i urządzeń czy wydzielanie szkodliwych substancji przez kominy fabryk są bezsprzecznie problemami współczesnej ekologii.

Nie oznacza to jednak, że my jako samodzielne jednostki, jesteśmy bez winy. Każdego dnia używamy aut, żeby przemierzać nawet niewielkie odległości. Kupujemy zbyt wiele – zarówno w kwestii żywności, jak i sprzętów bądź ubrań. Szybka moda stała się dla wielu z nas czymś zupełnie oczywistym, a zmiana całej zawartości szafy co sezon – wręcz oczywistością. Polacy też niechętnie podchodzą do bardziej ekologicznych źródeł ciepła w swoich domach. Najwięcej z nas wybiera kotły na paliwa stałe (aż 3,2 mln!), ogrzewanie gazowe, elektryczne, kominki i kozy oraz piece kaflowe na paliwo stałe^[1]. Stąd też powszechny na wsiach i w miastach smog, który nie tylko odbiera przyjemność z zimowych spacerów, lecz jest po prostu bardzo szkodliwy.

---

^[1] Czym Polacy ogrzewają domy? - Infor.pl

Dieta planetarna nazywana jest również dietą podwójnej wygranej. Dlaczego? Pierwszym wygranym są osoby stosujące tę dietę, drugim – środowisko naturalne. 

Pod kątem zdrowia, dieta planetarna opiera się na takim komponowaniu posiłków, by działały one profilaktycznie na choroby cywilizacyjne, m.in. otyłość czy nadciśnienie tętnicze. Według zasad tego sposobu odżywiania warto znacznie ograniczyć spożycie mięsa na rzecz białka pochodzącego z roślin. Ponadto zaleca się pełnoziarniste zboża, warzywa (zwłaszcza te strączkowe) i owoce, orzechy i ryby. Powinno się natomiast bardzo ograniczyć bądź zupełnie zrezygnować z produktów skrobiowych, białego cukru i czerwonych mięs. Dieta ta jest wyjątkowo elastyczna pod względem komponowania jej składników, jednak kładzie duży nacisk na ich jakość^[1].

---

^[1] 10 sposobów jak jeść i nie szkodzić środowisku - Dietetycy.org.pl

Zamiast popularnych awokado, jagód goji czy bananów sięgajmy więc po jabłka, śliwki, orzechy włoskie oraz marchew. W ten sposób znacznie zmniejszymy nasz ślad węglowy, czyli ilość emitowanych gazów cieplarnianych do atmosfery. Rozejrzyjmy się, czy w naszej okolicy nie ma niedużego gospodarstwa rolnego, w którym możemy zakupić warzywa, owoce, jaja (najlepiej te ekologiczne albo z wolnego wybiegu) czy mięso drobiowe^[1].

Planetarny sposób odżywiania zakłada też całkowitą rezygnację z oleju palmowego, który nie tylko nie jest dobry dla naszych organizmów, lecz również jego pozyskiwanie przyczynia się do drastycznego zmniejszenia populacji orangutanów i katastrofy ekologicznej^[2].

Zielone płuca ziemi, Amazonia, znikają w niezwykle szybkim tempie. Są bowiem wycinane, by mogły powstać kolejne hodowle zwierząt przeznaczonych na mięso. Co więcej, to właśnie bydło emituje olbrzymie ilości metanu, który trafia do atmosfery. Mięso – zarówno wołowina, jak i inne jego rodzaje – mają olbrzymi ślad węglowy, nieporównywalnie większy niż białko pozyskiwane z roślin^[3]. Dlatego tak ważne jest, by nasza dieta była w głównej mierze oparta właśnie na warzywach, owocach, orzechach i pestkach.

---

^[1] 10 sposobów jak jeść i nie szkodzić środowisku - Dietetycy.org.pl

^[2] Tamże

^[3] Tamże

Jak dbać o ekologię – co nieco o less waste

Nieodłącznym elementem diety planetarnej jest less waste. To filozofia, która polega na produkowaniu jak najmniejszej ilości śmieci – a w wersji zero waste – zupełnym ich wyeliminowaniu. Dotyczy to zarówno jedzenia, jak i innych dóbr, które posiadamy. Jak wygląda to w praktyce?

Zamiast butelkowanej wody lepiej sięgać po tę kranową. W Polsce jest ona w pełni zdatna do picia. Możemy korzystać więc z filtrujących dzbanków bądź baterii, by wyeliminować zupełnie z naszej codzienności jednorazowe butelki plastikowe. Poza domem warto mieć przy sobie zawsze butelkę wielorazową z wymiennym filtrem. Dzięki temu – bez względu na to, gdzie dopadnie nas pragnienie – uzupełnimy zapas pysznej, orzeźwiającej i darmowej wody.

W przypadku kosmetyków i środków czystości zdecydujmy się na te, które nie szkodzą środowisku. Wiele rzeczy umyjemy mieszanką sody oczyszczonej i octu, które są tanie, łatwo dostępne i ekologiczne. Zamiast szamponów i żeli pod prysznic możemy korzystać z wersji z naturalnym składem i w kostce. Szczoteczki do zębów mogą mieć natomiast wymienne końcówki i wielorazową podstawę.

Brak odpadów powinien dotyczyć również zawartości naszych lodówek. Polacy marnują mnóstwo jedzenia. Szacuje się, że każdego roku jest to aż 5 mln ton! Przeszło połowa żywności, która trafia do kosza, pochodzi z gospodarstw domowych^[1]. 

W jaki sposób ograniczyć marnowanie jedzenia?

• przygotowywać jadłospis na kilka dni;
• zakupy robić wyłącznie z listą;
• nie robić niepotrzebnych zapasów, o których często zapominamy;
• wykorzystywać w pierwszej kolejności te produkty, które są napoczęte albo kończy się im termin przydatności do spożycia;
• wykorzystywać, np. liście rzodkiewki do przygotowywania pesto albo obierki ziemniaki do robienia domowych chipsów.

---

^[1] Marnowanie żywności – jakie są przyczyny wyrzucania jedzenia i jak walczyć z tym problemem? (dietetycy.org.pl)