Na podstawie danych geologicznych naukowcy oszacowali wiek największej z raf na 500-600 tysięcy lat. To oznacza, że jest bardzo młoda – niektóre systemy koralowe na Pacyfiku gromadziły się przez ponad 45 milionów lat[1]. Jako ludzkości wystarczył nam jednak krótki okres, by doprowadzić do obumierania rafy.

---

[1] https://www.science.org/content/article/great-barrier-reef-surprisingly-young

Taki pomysł budzi niezadowolenie australijskich polityków, zdaniem których straci wtedy na atrakcyjności w oczach turystów[1]. Jaka jest lista największych zagrożeń dla tego ekosystemu?

Globalne ocieplenie

Ocieplenie klimatu jest głównym zabójcą największej rafy koralowej. Według naukowców wzrost średniej temperatury na świecie o 1,5°C spowoduje, że 70-90% tropikalnych raf zniknie[2], co wydarzy się pewnie w ciągu najbliższej dekady lub dwóch.

By koralowce mogły zdrowo funkcjonować, a cały ekosystem był w równowadze, temperatura wody musi się utrzymywać w określonym przedziale. Jej okresowy albo stały wzrost sprawia, że przestaje działać symbioza zapewniająca koralowcom życie. W tkankach koralowców żyją fotosyntetyczne algi, które dostarczają im energię i nadają zjawiskowe kolory. Kiedy rośnie temperatura wody, algi opuszczają koralowce.

Stres termiczny wywołuje zjawisko wybielania Wielkiej Rafy Koralowej. Bez wspierających proces fotosyntezy alg koralowce wolniej rosną, są bardziej podatne na choroby, a ich zdolność do reprodukcji maleje. I co najważniejsze – umierają z głodu.

Wybielony koral nie jest martwy, ma szanse dokonać samoregeneracji i odzyskać siły. Warunek jest jeden: musi mieć na to czas, co najmniej 10-20 lat. Tymczasem masowe przypadki bielenia koralowców miały tu miejsce w 1998, 2002, 2016, 2017 i 2020[3] r. Z jednego z badań wynika, że tylko niecałe 2% z 573 pojedynczych raf uniknęło bielenia w trakcie trzech ostatnich zdarzeń[4].

Według modeli klimatycznych do 2050 r. rafy koralowe będą co roku narażone na stres termiczny skutkujący blaknięciem[5]. Do 2100 r. przetrwa niewiele siedlisk koralowców albo – w nieco bardziej pesymistycznych prognozach – rafy umrą[6]. W trakcie upałów w 2005 r. masowo ginęły pisklęta, bo woda była zbyt ciepła i plankton przeniósł się w inne miejsca, a za nim ryby. Z kolei jaja żółwi morskich ścięły się od gorąca[7].  

---

[1] https://klimat.rp.pl/planeta/art37513551-wielka-rafa-koralowa-trafi-na-liste-obiektow-zagrozonych-onz-za-australia-nie

[2] https://www.science.org.au/files/userfiles/support/reports-and-plans/2021/risks-australia-three-deg-warmer-world-report.pdf

[3] https://earthobservatory.nasa.gov/images/149666/great-barrier-reef-mass-bleaching-event

[4] https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(21)01490-1

[5] https://www.nature.com/articles/srep38402.pdf

[6] https://edition.cnn.com/2020/02/20/world/coral-reefs-2100-intl-hnk-scli-scn/index.html

[7] https://przekroj.pl/nauka/schylek-wielkiej-rafy-alanna-mitchell

Zakwaszenie wód

Temperatura nie jest jedynym czynnikiem klimatycznym zagrażającym rafom koralowym. Ważne jest również rosnące zakwaszenie wód. Jednym z elementów budowy szkieletu koralowców jest aragonit, czyli odmiana węglanu wapnia.

Zwierzęta (koralowce są zwierzętami) są w stanie się rozwijać w wodach, w których jest wysokie nasycenie aragonitem. Gdy w wodzie wzrasta stężenie CO₂, nasycenie aragonitem się zmniejsza i koralowce stają się osłabione, a ich wzrost spowalnia. Tworzone przez twarde koralowce trójwymiarowe struktury stają się delikatniejsze, przez co nie chronią już tak dobrze wybrzeża i żyjących tam organizmów. Są dużo bardziej narażone na siłę różnych zjawisk pogodowych, przybierających na intensywności: cyklonów, burz i powodzi, a także silnych fal.

Zmiana chemii wód dotyka też inne stworzenia morskie:

• glony wapniejące,
• fitoplankton wapienny,
• szkarłupnie,
• mięczaki,
• ryby koralowe.

W przypadku tych ostatnich zakwaszenie upośledza ich zdolność zasiedlania i umiejętność wykrywania drapieżników. Koralowcom i innym stworzeniom zagraża również podniesienie się poziomu morza, które wraz z topnieniem lodowców wydaje się nieuniknione.

Zanieczyszczenia, rybołówstwo, urbanizacja

Do Morza Koralowego trafiają zanieczyszczenia z gospodarstw rolnych, co osłabia rafę, krzywdzi skupiska trawy morskiej i dusi koralowce. Spływający azot może wspierać zakwit glonów, którymi żywią się larwy rozgwiazdy z gatunku korony cierniowej. Jest to o tyle niebezpieczne, że te rozgwiazdy żerują na koralowcach, żywią się nimi, po czym pozostawiają nagi szkielet, który się rozpada. Do zanieczyszczenia wód przyczyniają się też zrzuty ścieków.

Dużym problemem są niezrównoważone połowy ryb i skorupiaków. Przełowienie wpływa na zaburzenie równowagi ekosystemu, a rybacy często korzystają z tzw. głuszenia, czyli detonowania środków wybuchowych pod wodą. Do zbierania ryb akwariowych jest z kolei wykorzystywany cyjanek sodu. Na obszarze rafy ma również miejsce nielegalne rybołówstwo i kłusownictwo.

Wielkiej Rafie Koralowej szkodzi też postępująca zabudowa wybrzeża. Rozbudowa portów wzdłuż linii brzegowej rafy powoduje pogłębianie dna morskiego i utratę siedlisk przybrzeżnych. Niszczenie lasów namorzynowych wywołuje spływ osadów z lądu na rafy.

Urbanizacja tych obszarów oznacza zwiększony ruch statków. Z tymi jest z kolei związane ryzyko dotyczące potencjalnych wycieków ropy naftowej i jej pochodnych, zrzucania z jednostek odpadków i zanieczyszczeń oraz uszkodzeń wynikających ze zrzucania kotwic lub przypływania tuż nad rafami w zbyt małej odległości od nich. Z kadłubów statków może odpadać farba, w której jest miedź – ona także jest zagrożeniem dla koralowców.  

Rafy koralowe są domem dla jednej czwartej gatunków morskich na świecie. To tam znajdują one pożywienie i schronienie, tam się rozmnażają.

Co możesz zrobić, jako turysta, by chronić rafę koralową przed zagładą?

• uprawiaj ekoturystykę (turystykę zieloną) – wspieraj takie działalności, które nie powodują zniszczeń;
• nie dotykaj koralowców, nie odłamuj ich fragmentów;
• nie zabieraj koralowców ani muszli na pamiątkę – ich miejsce jest w morzu;
• nie zostawiaj na plaży żadnych śmieci;
• unikaj kremów do opalania z chemicznymi filtrami UV – zawarty w nich oksybenzon zmienia DNA koralowców i osłabia je oraz szkodzi innym zwierzętom; rocznie na obszary raf trafia 6-14 tysięcy ton kosmetyków przeciwsłonecznych[1], w większości z nich jest właśnie oksybenzon;
• wybieraj owoce morza i ryby pozyskiwane w zrównoważony sposób;
• segreguj odpady i ogranicz ich produkcję, by plastik w oceanach i morzach nie zagrażał zwierzętom;
• zmniejsz liczbę jednorazowych opakowań, korzystając z butelek filtrujących i dzbanków filtrujących BRITA.

---

[1] https://www.theguardian.com/environment/2015/oct/21/sunscreen-contributing-to-decline-of-coral-reefs-study-shows

Jeśli zainteresował Cię temat Wielkiej Rafy Koralowej, na tej stronie możesz śledzić bieżące informacje na temat jej kondycji. Są aktualizowane raz w tygodniu.