Less waste w kuchni – jak ograniczyć odpadki?

Specjaliści alarmują: produkujemy coraz więcej odpadów, które zaśmiecają Ziemię[1]. Ma to wpływ nie tylko na globalne zmiany, ale też nasze codzienne życie, a nawet wydatki. Jak marnować mniej i ograniczyć ilość śmieci? Odpowiedzią jest less waste, czyli idea, która pozwala na bardziej zrównoważone i ekologiczne życie. Jak wprowadzić jej zasady do swojej kuchni?


[1] https://www.rp.pl/zadania/art18847591-polacy-produkuja-coraz-wiecej-odpadow-komunalnych-raport

Less waste i zero waste – co to jest i skąd wzięła się ta idea?

Less waste w dosłownym tłumaczeniu z języka angielskiego oznacza „mniej marnowania”, „mniej odpadów”. To cały szereg praktyk, które tworzą styl życia oparty na rozsądnym gospodarowaniu zasobami oraz niewykorzystywaniu ich ponad miarę. Stał się nie tyle chwilowym trendem, ile stylem życia, który ma na celu powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego i nieodwracalnych zmian klimatycznych. Wyrósł na zasadach idei zero waste i jest jej mniej restrykcyjną odmianą.

Aby więc zrozumieć, czym tak naprawdę jest, trzeba poznać zasady ruchu, który zebrała i rozpropagowała Bea Johnson w książce „Zero Waste Home”. Jest on konsekwencją zmęczenia konsumpcjonizmem oraz dostrzegania jego zgubnych skutków dla planety, zdrowia i środowiska naturalnego. Sprzeciwia się marnowaniu zasobów naturalnych Ziemi i generowaniu ton odpadków, które ją zaśmiecają[1].


[1] https://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/?gclid=Cj0KCQiA-JacBhC0ARIsAIxybyPtpwzd2jX9TNGOWk0K8-0C3AnXxmcPgPSqWflGNWcZqIbPRp00GG0aAu8EEALw_wcB

Celem less i zero waste jest stworzenie takiej gospodarki, która zamiast tworzyć kolejne niepotrzebne przedmioty – a tym samym także śmieci – zużywa to, co już zostało wyprodukowane. Zgodnie z tą ideą wszystko, czego możemy potrzebować, zostało już kiedyś zrobione, dlatego nadmierna produkcja nowych rzeczy nie jest tak naprawdę potrzebna. Zasady i nawyki less i zero waste wprowadza się nie tylko globalnie. Ważne jest działanie wszystkich ludzi, pojedynczych jednostek, które wspólnie mogą zdziałać wiele. Polega m.in. na:

  • oszczędzaniu zasobów naturalnych w gospodarstwie domowym: wody, prądu, gazu;
  • rezygnacji z kupowania niepotrzebnych rzeczy;
  • kupowaniu tylko tego, co niezbędne;
  • kupowaniu tego, co jest dobrej jakości i posłuży przez lata, a nie jest jednorazowe lub zniszczy się po krótkim użytkowaniu. Zakłada także dbanie o to, co już się posiada;
  • wspieraniu rynków lokalnych;
  • redukcji ilości rzeczy;

  • mądrym gospodarowaniu odpadami (recykling, kompostowanie, ponowne użycie, przerabianie);
  • wykorzystywaniu tego, co już się ma;
  • naprawianiu, a nie wyrzucaniu i kupowaniu nowych zamienników;
  • rezygnacji z plastiku, np. picie wody kranowej z butelek z filtrem, nieużywanie jednorazowych woreczków;
  • wprowadzeniu zasad recyklingu i segregowanie odpadów zgodnie z zasadami;
  • wykorzystywanie zasad współdzielenia, np. wynajmu, wypożyczania.

Less waste i zero waste są związane z ideą minimalizmu i w skrócie oznaczają dokonywanie mądrych, świadomych i zrównoważonych wyborów w codziennym życiu.

Kuchnia less i zero waste, czyli jaka?

Zasady less waste można również wprowadzić w kuchni, zaczynając od zakupów spożywczych po gotowanie, wykorzystywanie resztek oraz mądre przechowywanie. Istotny jest sam proces wyboru składników, które powinny być sezonowe i lokalne oraz dobrze przemyślane. W ten sposób nie kupujemy zbyt wiele jedzenia, które następnie się marnuje oraz wspieramy rynki lokalne. Kuchnia less waste to taka, w której wykorzystuje się wszystkie składniki do końca. Im mniej odpadów generujemy, tym lepiej. Rezygnuje się także z jednorazowych produktów na rzecz tego, co można wykorzystać ponownie. Dotyczy to sprzętów, akcesoriów, a w głównej mierze opakowań produktów.

Jak wprowadzić less waste i zero waste w kuchni i ograniczyć odpadki?

Wprowadzenie zasad less waste w kuchni polega na zmianie nawyków oraz lepszym planowaniu zakupów. Podpowiadamy, jak zrobić to w kilku krokach.

  1. Ogranicz ilość plastiku

Polskie Stowarzyszenie Zero Waste zauważa, że opakowania na żywność są jedną z największych części odpadów komunalnych[1]. Na co dzień być może nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak szkodliwy jest plastik, którego używamy np. podczas kupowania owoców i warzyw czy sięgania po butelkowaną wodę. Surowiec ten jest wytwarzany z nieodnawialnych paliw kopalnych i nigdy w całości się nie rozkłada, ale zamienia w bardzo szkodliwe dla ludzi, zwierząt i środowiska mikroskopijne cząsteczki. Ponadto odpady plastikowe zaśmiecają Ziemię. Szacuje się, że do 2050 roku w oceanach będzie ich więcej niż ryb[2].

Co możemy zrobić na co dzień? Przede wszystkim zrezygnujmy z jednorazowych opakowań i produktów z plastiku, które po chwili wyrzucamy. W sklepie używajmy wielorazowych woreczków i toreb na zakupy lub kupujmy produkty bez opakowania. Nie musimy np. wkładać jednego jabłka do plastikowej reklamówki.


[1] https://zero-waste.pl/czym-jest-zero-waste/.

[2] https://zero-waste.pl/praktyka-zero-waste/.

1. Pij kranówkę i zamień plastikową butelkę na trwały bidon

Zrezygnujmy także z kupowania wody butelkowanej. Na rynku jest wiele rozwiązań, które pozwolą na picie wody z kranu w wielorazowych butelkach z filtrem  lub dzbankach filtrujących  BRITA. Warto też założyć filtr wody na kran, jeśli nie możemy przekonać się do picia kranówki.

2. Rób przemyślane zakupy i planuj

Zakupy zgodne z ideą less waste robi się zawsze z listą, którą tworzy się dużo wcześniej. Ważne jest planowanie, które minimalizuje ryzyko impulsywnych wyborów w sklepie. Dzięki temu nie kupujemy zbyt dużo, nie dublujemy produktów, nie dajemy się „złapać” na promocyjne oferty, ale wybieramy tylko to, czego potrzebujemy. Warto też przemyśleć zakupy spożywcze pod kątem marnowania. Nie kupujmy na zapas, ponieważ produkty mogą popsuć się, zanim je wykorzystamy.

3. Kupuj nieidealne produkty spożywcze

Kochajmy samotne banany – tak brzmi hasło akcji Banków Żywności, które zachęcają do niemarnowania i wybierania nieidealnych, ale pełnowartościowych produktów spożywczych. Okazuje się, że pojedyncze banany często są wyrzucane, ponieważ konsumenci je omijają, woląc włożyć do koszyka dorodną kiść. Warto więc ratować tego typu produkty. W wielu sklepach wystawiane są regały z żywnością z krótką datą przydatności do spożycia lub warzywami i owocami, które nie są perfekcyjne. Często są tańsze, więc to także sposób na oszczędzanie.

4. Poznaj zasady przechowywania jedzenia

Aby nie marnować jedzenia, trzeba je dobrze przechowywać. Jeśli kupiliśmy za dużo, część możemy zamrozić lub przerobić na przetwory. Warto też sprawdzać daty przydatności do spożycia i tak ustawiać jedzenie w lodówce, aby najpierw zjadać to z krótszym terminem.

5. Poznaj zasady recyklingu i segreguj śmieci

Segregacja śmieci jest obowiązkowa, ale nie każdy robi to prawidłowo. Jeśli nie jesteśmy pewni, do jakiego śmietnika powinniśmy wrzucić dany odpad, sprawdźmy to w internecie.

6. Wykorzystuj produkty spożywcze do końca i gotuj z resztek

Już wiele lat temu najlepsi kucharze zaczęli kierować się ideą „od nosa do ogona” i wykorzystywać te części produktów spożywczych, które zazwyczaj nie znajdowały zastosowania w kuchni. Okazało się, że z liści rzodkiewki lub brokułów można zrobić pesto, a obierki po ziemniakach po upieczeniu są zdrową alternatywą dla chipsów. Warto więc szukać nowych inspiracji kulinarnych i wyrzucać mniej.

7. Gotowanie zero waste – przepisy i triki, które warto znać

Głównym założeniem kuchni less i zero waste jest niemarnowanie żywności i generowanie jak najmniejszej ilości śmieci. Dlatego warto poznać kilka przepisów i trików, które pozwolą na lepsze wykorzystanie produktów oraz niewyrzucanie tego, czego mamy w nadmiarze:

  • Chleb – jeśli kupiliśmy go za dużo, podzielmy go i część zamroźmy. Kiedy będzie potrzebny, wystarczy rozmrozić go lub nawet podpiec przez chwilę w piekarniku. Będzie tak dobry, jak świeży.

Z czerstwego chleba można zrobić grzanki do zup. Wystarczy pokroić go w kostkę i wysuszyć (wtedy będą nadawać się do przechowywania), podpiec lub podsmażyć na maśle lub oliwie z przyprawami. Czerstwe bułki można dodać do kotletów mielonych. Pieczywo, które straciło świeżość, można namoczyć w mleku lub wodzie, dodać jajko i trochę mąki, by uformować knedle. Po ugotowaniu będą idealne do gulaszu.

  • Ziemniaki – ugotowaną resztkę ziemniaków można wykorzystać do zrobienia kopytek lub klusek śląskich.
  • Warzywa, które straciły pierwszą świeżość i nie chcemy ich jeść na surowo, będą idealne na zupę lub wege gulasz.
  • Żółty ser, który się wysuszył, można dodać do sosu lub zupy jako przyprawę.
  • Resztki z obiadu można wykorzystać do zrobienia wytrawnej tarty i pierogów lub zawinąć w tortillę.
  • Warzywa z rosołu będą idealną bazą dla pasztetu klasycznego i wege. Można je też zmiksować i zamrozić jako domową kostkę rosołową. Mięso z rosołu będzie najlepsze do pierogów.