Zacznijmy od nas samych
Gorąco wierzę w dawanie przykładu. Często zdarza nam się nie doceniać mocy modelowania, a tymczasem to, jak się zachowujemy kształtuje nasze dzieci. Jeśli wybieramy produkty wielorazowe, planujemy wydatki, segregujemy odpady, dbamy o naturę, to nasze dzieci zaczną powielać takie zachowania. Oczywiście, gdy zetkną się z grupą rówieśniczą lub wejdą w nowe środowisko mogą pojawić się pytania, dlaczego postępujemy tak, a nie inaczej. Moje dzieci także pytały mnie, dlaczego nie kupujemy słodyczy pakowanych w plastik, a ser wkładamy do własnego pudełka. Wykorzystywałam te pytania, jako świetny wstęp do rozmowy.
Przed rozmową zastanów się:
- Czego chcesz nauczyć swoje dziecko o zero waste i jak możesz mu to pokazać swoim przykładem?
- Czy Twoje codzienne wybory są spójne z tym, co mówisz dziecku (np. opowiadasz o tym, że plastik jest zły, a kupujesz wodę w plastikowej butelce)?
Rozmawiajmy z dziećmi o zero waste
Nie musimy czekać, aż dziecko podrośnie, aby rozpocząć rozmowę na temat stanu naszej planety czy zero waste. Od samego początku możemy mówić dzieciom, co jest dla nas ważne, dlaczego podejmujemy określone wybory i decyzje. Musimy dostosować komunikat do możliwości poznawczych dziecka - świetnie pomagają w tym książki czy zabawy.
Warto też zaplanować rozmowy kontekstowe, np. podczas spaceru do lasu możemy porozmawiać z dzieckiem o tym, dlaczego nie wyrzucamy w lesie śmieci. A stąd już blisko do rozmowy o prawidłowym segregowaniu odpadów, mieszkańcach lasu czy naszym wpływie na bioróżnorodność planety.
Edukujmy przez zabawę
Dzieci uczą się najwięcej, kiedy się bawią. Dlatego zamiast skupiać się tylko na opowiadaniu o zero waste, warto postawić na kreatywne sposoby zdobywania umiejętności. W tym zakresie polecam wspólne czytanie książek albo ciekawostek czy warsztaty ekologiczne.
Element zabawy możemy wprowadzić także do codziennych nawyków, które chcemy pomóc dziecku kształtować. Możemy przeprowadzić konkurs na to, kto zużyje najmniej plastiku albo poprawnie posegreguje wszystkie śmieci. Dobrym pomysłem jest też wspólne gotowanie bez resztek czy zakupy spożywcze. Podczas takich aktywności możemy też rozmawiać z dzieckiem o tym, dlaczego nie marnujemy jedzenia czy segregujemy odpady.
Pomysły na zabawy i aktywności zero waste z dzieckiem:
- konkurs kto zużyje mniej plastiku
- segregowanie kilku wybranych śmieci na czas
- quiz o segregowaniu odpadów
- ponowne wykorzystanie niepotrzebnych rzeczy do zabaw plastycznych (np. starych gazet, kawałków materiałów, koralików itp.)
- własnoręczne przygotowanie prezentu lub kartki urodzinowej
Budujmy nawyki
Nawyki ukształtowane w dzieciństwie zaprocentują w przyszłości! Jestem zwolenniczką uczenia dzieci:
- jak zaplanować zakupy spożywcze poprzez wspólne tworzenie list potrzebnych produktów
- w jaki sposób stworzyć jadłospis, aby nie marnować jedzenia
- co zrobić z resztkami posiłków
- jak planować swoje wydatki i zarządzać swoim budżetem
- w jaki sposób dokonywać dobrych wyborów podczas zakupów
W dzisiejszym świecie to bardzo przydatne umiejętności, ponieważ zewsząd zalewa nas nadmiar. Pokazanie dziecku, że zakupy warto dostosować do swoich realnych potrzeb, zamiast ulegać reklamom, jest jedną z podstaw życia less czy zero waste.
Pokazujmy alternatywy...
Zamiast kształtować u dziecka nawyk picia wody z plastikowej butelki, postawny na butelkę lub dzbanek filtrujący. Foliówkę na zakupach może zastąpić woreczek z materiału. Zamiast jeździć wszędzie samochodem możemy przesiąść się na rower czy skorzystać z komunikacji miejskiej, kiedy jest to możliwe. Opcji, które możemy pokazać naszym dzieciom jest naprawdę wiele - wszystko zależy od naszych chęci.
... ale odpuśćmy ekoterroryzm
Perswadowanie czy zawstydzanie nie pomogą dzieciom w nauce zero waste. Takie taktyki często odnoszą skutek wręcz odwrotny do zamierzonego. Dzieci zniechęcają się, budzi się w nich opór i pragną wyrazić własne zdanie. Dlatego właśnie zachęcam do budowania u dzieci pozytywnych skojarzeń z zero waste i dawania im przykładu. Nikt nie jest idealny, dlatego dajmy prawo naszym dzieciom - i sobie - do popełniania błędów i wyciągania z nich wniosków.
Nie chodzi o wychowywanie dzieci pod kloszem. Prędzej czy później zetkną się ze słodyczami w papierkach, plastikowymi zabawkami kiepskiej jakości czy sieciówkową modą. Solidna podstawa wyniesiona z domu pozwoli im jednak podejmować decyzje w zgodzie ze sobą i swoimi potrzebami, a nie obecną modą czy presją rówieśniczą.
Jakie taktyki nie pomogą?
- zawstydzanie dziecka (np. mówienie “Jak możesz chcieć tego batonika w plastiku?)
- moralizowanie (np. “Ten batonik, na którego masz ochotę, jest nie tylko niezdrowy, ale też zapakowany w plastik. Umawialiśmy się, że takich nie jemy)
- targowanie się, aby dziecko wybrało “mniejsze zło” (np. “Odłóż tę plastikową zabawkę, to kupię Ci loda”)
- wzbudzanie poczucia winy (np. “Mamusi jest smutno, kiedy wyrzucamy jedzenie, dlatego zjedz obiad”)
- zaprzeczanie uczuciom i potrzebom dziecka (np. kiedy dziecko chce konkretnego batonika w plastiku mówienie mu, że jednak chce owoc albo że prosi o słodycz z nudy)
Jak uczyć dzieci o zero waste? Podsumowanie
Dawanie przykładu, rozmowa, wspólne zabawy, edukowanie przez działanie i pokazywanie alternatyw, to moim zdaniem najskuteczniejsze metody uczenia dzieci o zero waste. Najlepsze, co możemy dla nich zrobić, to połączyć nasze słowa z czynami i pokazywać, że życie w stylu zero waste wcale nie musi być trudne, wymagające i pełne wyrzeczeń. Unikajmy dążenia do idealności, ponieważ każdy z nas popełnia błędy. Zamiast tego wykorzystajmy naturalną umiejętność dzieci do szybkiej nauki i pokażmy im, jak być bardziej eko na co dzień. A wtedy miejmy nadzieję, że nawyki zbudowane w dzieciństwie zostaną̨ z nimi na długo!
Autorką artykułu jest Kasia Wągrowska
Ekspertka od zero waste. Jej działalność poświęcona jest tematowi ograniczania odpadów, świadomej konsumpcji i ekonomii współdzielenia. Więcej o Kasi: BLOG // Instagram
